Veelgestelde vragen (FAQ) met antwoorden

Het is het prettigst om een leraar in de buurt van je woonplaats te vinden. Dan is het makkelijker om de lessen te volgen. Je vindt leraren op internet, in de gouden gids, in folders bij de bibliotheek of via mond tot mond reclame.

Een leraar die lid is van de VYN heeft een erkende opleiding en is verplicht tot het volgen van bijscholingen. Het is ook een kwestie van de juiste “klik” met de leraar, de stijl van de lessen, de groep en de locatie. Volg daarom altijd een proefles voordat je je vastlegt voor een reeks lessen.

1. Iemand die je kunt vertrouwen
2. Iemand met een eigen dagelijkse beoefening
3. Iemand met een erkende opleiding
4. Iemand die zeer toegewijd is aan het vak van yogaleraar
5. Iemand die zich voortdurend blijft scholen
6. Iemand die lid is van een vereniging van bevoegde leraren (Stiles, Yogatherapie voor Lichaam en Geest, pp 51-52)

Overigens is het een hele uitdaging om een goed yogaleraar te zijn:

<< The real qualification of a Yoga teacher is that he is very spiritual, kind-hearted, open-minded and moreover he is absolutely selfless in his teachings and never commercializes his profession. >> (Vishnu-devananda, The Complete Illustrated Book of Yoga, p. 249) 

Yogadocent en yogatherapeut zijn geen beschermde titels. Iedereen kan zich zo noemen. Let dus goed op punten 1 – 6 hierboven.

< Een gediplomeerde yogaleraar is door het vuur van de discipline van zijn eigen leraar gegaan en heeft de vereiste examens afgelegd. Ongeacht hoe langdurig of hoe moeilijk deze onderneming is, het is een teken van toewijding. Verzeker je ervan dat de persoon bij wie je les neemt toestemming heeft om les te geven en zich ook blijft scholen.   ….  Een yogi is heel iemand anders. Hij is iemand die heel duidelijke weet dat zijn weg een spirituele reis naar God is en hij brengt dat ook tot uitdrukking …. >>  (Stiles, Yogatherapie voor Lichaam en Geest, 2000, p. 53).

Yoga

Yoga houdt zich niet alleen met het lichaam bezig, zoals de hatha yoga. Het is een verzamelnaam voor de spirituele voorschriften en technieken die gedurende duizenden jaren in India zijn ontstaan. Het woord yoga is afkomstig van het Sanskriet Yuj, dat juk betekent. Het betekent dus onder het juk brengen, verbinden, verenigen. En het gaat dus over de verbinding tussen de mens en het “hogere”. Omdat er veel yogateksten bestaan zijn er ook veel definities.

Ik voel mij het meest thuis bij de definitie uit de Yoga Sutra’s: yoga is de beëindiging van onze identificatie met de wervelingen van de geest. In beeldspraak: wij denken dat wij de golven van de geest zijn – gedachten, gevoelens, impulsen, herinneringen, het ego. In werkelijkheid zijn wij niet deze onrustige golven maar een oceaan van rust. Onze ware bestemming is om dat te ervaren, waardoor we in staat zijn de dingen te zien zoals ze zijn en ons lijden te beëindigen. Yoga is tegelijkertijd een doel als een weg naar dat doel – een praktische bevrijdingsweg. Het is een ervaringswetenschap. Yoga is primair iets dat beoefend dient te worden.

Meditatie

De belangrijkste beoefening is meditatie. Yogameditatie is meestal het herhalen van een mantra (japa). Andere methodes zijn het mediteren op beelden (een kaarsvlam, een geometrische figuur, een godheid), meditatie op een lichaamsgebied (bv. het hartcentrum) of op klanken (nada). Mijn eigen meditatie bestaat uit het volgen van de ademhaling. Er zijn vele wegen naar Rome. Ook het cultiveren van wijsheid,  toewijding aan god of het onbaatzuchtig handelen zijn belangrijke yogarichtingen. Hatha yoga – met haar lichaamshoudingen en ademhalingsoefeningen – kan een stevig fundament leggen voor deze yogastromen (respectievelijk jnana, bhakti en karma yoga).

Een methode om de geest tot rust te brengen zodat hij kan verblijven in zijn ware aard.  Meditatie is een beproefde methode, niet iets zweverigs. Meditatie leert je om alert maar ontspannen aanwezig te zijn in het nu.

In mijn hatha yogalessen leg ik al een basis voor meditatie door de aandachtsoefeningen aan het begin en einde van elke les. In de meditatielessen is ademhalingsmeditatie de voornaamste techniek. Maar ik onderwijs ook andere methodes uit de veelheid van meditatietechnieken zoals:

• yoga nidra (de slaap van de yogi’s), 
• cyclische meditatie (een fraaie techniek met langzame uitgevoerde asana’s en ontspanning in savasana)
• Metta meditatie (meditatie op liefdevolle vriendelijkheid, maitri bhavana)

Ik laat mij hierbij hierbij inspireren door de yoga sutra’s van Patanjali (klassieke yoga) en mijn eigen beoefening van zenmeditatie.

Yogatherapie maakt gebruikt van de technieken van yoga (houdingen, ademhalingsoefeningen, ontspanning, enzovoort). Maar bij yogatherapie geldt:

• De leerling heeft meestal gezondheidsklachten en wil daar zelf aan werken
• De leraar is opgeleid om mensen met gezondheidsproblemen te begeleiden
• De lessen zijn individueel of bestaan uit zeer kleine groepen van mensen met dezelfde aandoening.

Neen. Yoga kan los van iedere godsdienst beoefend worden. Hatha Yoga-oefeningen zijn bedoeld om de gezondheid te bevorderen. Gezondheid in de breedste zin – fysiek, mentaal, sociaal en spiritueel. Ze passen bij iedere godsdienst, want iedere godsdienst kent een kern van spiritualiteit. De klassieke yoga van Patanjali staat overigens heel tolerant tegenover elke religie. In Yoga Sutra I-39 krijgt de leerling het advies om te mediteren zoals gewenst. Dat laat de mogelijkheid vrij om te mediteren op elk onderwerp dat in overeenstemming is met de eigen culturele of religieuze achtergrond. De beoefening van yoga heeft velen in staat gesteld om een diepere band aan te gaan met hun eigen godsdienst. Of met hun humanistische idealen zoals mededogen en liefde.

Dit neemt niet weg dat yoga is ontstaan in India, een land waarin het Hindoeïsme altijd één van de belangrijkste religies is geweest. De klassieke yoga wordt erkend als één van zes hindoeïstische filosofieën. Andere yogavormen zijn zelfs theïstisch zoals de middeleeuwse hatha yoga die floreerde in groepen die Shiva vereerden.

Ik ben me bewust van deze historische en religieuze achtergronden maar ze spelen een ondergeschikte rol in mijn lessen. Bij mijn is hatha yoga een beoefening, een ervaringswetenschap en bevrijdingswetenschap, een vloeiende meditatie op beweging en ademhaling. Ik besteed dus wel degelijk aandacht aan de tijdloze spirituele kern van yoga

Integendeel. Yoga is een pad van bewustwording en dat rijmt niet met opgelegde regels. Je kunt je laten inspireren door leraren, andere leerlingen en teksten. Maar dat zijn slechts hulpmiddelen bij het vinden van je eigen weg. Ook moed, vertrouwen en een onderzoekende geest zijn belangrijke hulpmiddelen op het pad. De moed om te oefenen en om je leven onder ogen te zien. Vertrouwen in het bestaan van een weg. Maar geen blind vertrouwen of geloof, want het is goed om je ervaringen telkens kritisch te toetsen. Je eigen ervaring is primair. Yoga is een vooral een beoefening.

Jawel. Echte yogi volgen de morele voorschiften van de klassieke yoga. Deze yoga kent vijf voorschriften voor het welzijn van de maatschappij en vijf voorschriften voor het welzijn van de beoefenaar. Het belangrijkste voorschrift van allemaal is het betrachten van geweldloosheid (ahimsa) tegenover alle voelende wezens. Verder: niet stelen, waarachtigheid, respectvol seksueel gedrag en vrijheid van hebzucht. De individuele leefregels omvatten reinheid en tevredenheid en de drie belangrijke accenten voor de beoefening: zelfdiscipline, studie en devotie.

Deze tien punten zijn voorschriften of geloften. Het zijn geen geboden waaraan een straf of schuldbesef is gekoppeld. Mocht je falen in het volgen van een voorschrift, begin dan gewoon opnieuw. Het zijn regels om mee te oefenen.

Er zijn talloze hedendaagse boeken over yoga. Deze zijn gemakkelijker te begrijpen dan de oorspronkelijke teksten.

De Yoga Sutra is de belangrijkste tekst over de klassieke yoga, de yoga van meditatie. Slechts 195 korte zinnen heeft de auteur Patanjali (2^e eeuw) nodig om raja yoga uiteen te zetten. Het is een handleiding voor de beoefening en een omschrijving van het resultaat van de beoefening. Het is zeker geen tekst om in te geloven, eerder een tekst te overdenken en mee te oefenen. Naarmate je beoefening vordert ga je steeds meer in de tekst ontdekken.

Teksten over hatha yoga verschijnen pas vanaf de middeleeuwen, bv. de Hatha Yoga Pradipika. Later gevolgd door de Siva Samhita en de Gheranda Samhita. Ze bevatten ruwweg dezelfde informatie over houdingen, ademhalingsoefeningen, mudra’s en meditatie. De theoretische basis van hatha yoga is niet zo groot. Beoefening onder leiding van een leraar is volgens deze teksten belangrijker.