Bij het inleiden van de meditatie eindigt een bekende zenmeester steevast met de volgende spreuk1. Die maakt duidelijk dat alles welkom is tijdens de meditatie.
Alles is welkom. Niets willen verbeteren. Niets veranderen. Alles zo laten. Er is alleen maar Dit.
Dat is de crux van meditatie. Ook prachtig verwoord door Roemi, Soefi mysticus en dichter uit de dertiende eeuw. Zijn gedicht wordt vaak geciteerd tijdens spiritueel onderricht.
De Herberg
Rumi, (1207-1273), Perzisch Soefi dichter
Dit mens-zijn is een herberg.
Elke morgen een nieuwe gast.
Vrolijkheid, somberheid, gemeenheid,
en soms een helder moment
als een onverwachte bezoeker.
Verwelkom hen allen en bied hen een gastvrij onthaal!
Ook al zijn het een hoop zorgen
die met geweld
alle meubels plunderen uit je huis,
behandel toch elke gast met respect.
Misschien haalt hij je leeg
voor een nieuw genoegen.
De sombere gedachte, de schaamte, het venijn,
begroet hen lachend bij de deur
en nood hen binnen.
Wees dankbaar voor wie er maar komt,
want ieder van hen wordt gestuurd
als een gids uit het onbekende.
Commentaar
Tijdens de meditatie wordt het al snel duidelijk dat het menselijk bestaan onvolkomenheid in zich draagt. Het zitten kan pijn doen, je voelt weerstand, je schouders verkrampen, je wordt slaperig. Pijnlijke herinneringen komen boven drijven. Daarnaast kun je verdriet, woede, angst en jaloezie ervaren. Zelfs vreugde gaat over, want zij is vergankelijk, en kan daarom een bron van ontevredenheid worden. Krijgen wat je niet wilt is lijden en niet krijgen wat je wel wilt is lijden. In een bredere context zijn er geboorte, ziekte, ouderdom en dood. Nergens wordt die pijn zo duidelijk als op het kussen. Het leven kan frustrerend zijn, een bron van lijden, als ware het een slecht lopend wiel (dukkha).
We willen er vaak alles aan doen om het lijden te verminderen, weg te nemen. Soms gaat dat. Als het dak lekt dan bel je de loodgieter. Maar wat als je het probleem niet kunt oplossen? Wat dan? Vechten met de werkelijkheid is geen optie. Dat is een gevecht dat we alleen maar kunnen verliezen. Het leidt tot nog meer conflict. Er blijft eigenlijk niets anders over dan de werkelijkheid ten diepste te aanvaarden. Te verwelkomen. Als we ophouden met onze strijd om de wereld en onszelf te veranderen kan er een ruimte van ongekende mogelijkheden ontstaan. Misschien zelfs een vreugdevolle en bevrijde staat van zijn.
Wat kunnen wij dus in eerste instantie doen? Opmerkzaam zijn bij alles wat verschijnt tijdens de meditatie: gevoelens, emoties, gedachten, herinneringen. Bemerken hoe wij daarop reageren. Met voorkeur, afkeur of neutraal? Hoe voelt dit in het lichaam?
Heb vertrouwen in de beoefening. Wat er ook verschijnt is waardevol op dit moment in je leven. Benader het met openheid en nieuwsgierigheid en laat het dan los. Analyseren is overbodig. Verwelkom alles en keer dan weer vriendelijk terug naar het meditatieobject (de adem) in dit stilzittende, liefdevolle lichaam.
Wees passief op het kussen, kwetsbaar en bereid om jezelf en de wereld ten diepste en volledig te aanvaarden. Alles is welkom tijdens meditatie.
L’acceptation c’est tout.
Jean Klein, spiritueel leraar, 1912 – 1998
- Tydeman, N., Dansen in het duister, een proeve van spiritualiteit, Asoka, 1999, pp 146-147. ↩︎